موتورخانه ساختمان چیست و چطور کار میکند؟

با وجود اینکه در خیلی از ساختمان های امروزی از سیستم های مدرن تر برای سرمایش و گرمایش استفاده می شود، اما موتورخانه همچنان اهمیت خود را در بسیاری از خانه ها حفظ کرده و به عنوان سیستم اصلی برای گرم کردن ساختمان و تامین آب گرم واحدها مورد استفاده قرار می گیرد. در نگاه اول به موتورخانه با انبوهی از تجهیزات و لوله ها مواجه می شویم که احتمالا گیجمان می کنند، اما اگر با نحوه کارکرد هر یک از آنها آشنا باشیم، متوجه می شویم که نحوه عملکرد اجزای قرار گرفته در این بخش از ساختمان اتفاقا بسیار ساده است.

در صورتی که به عنوان مدیر ساختمان مدام با موتورخانه سر و کار دارید، یا به عنوان یک تکنسین دوست دارید در زمینه تاسیسات ساختمان کار خود را شروع کنید، و یا اینکه یک فرد علاقه مند هستید که می خواهید در مورد موتورخانه ساختمان بیشتر بدانید، مطلب مناسبی را برای مطالعه انتخاب کرده اید، زیرا می خواهیم در ادامه صفر تا صد موتورخانه ساختمان و نحوه کارکرد آن را به زبان ساده شرح دهیم. با ما تا انتها همراه باشید.

موتورخانه ساختمان چیست و کجا واقع می شود؟

موتورخانه فضایی از ساختمان است که برای استقرار تجهیزات، تاسیسات و اجزای مختلف مکانیکی و الکترومکانیکیِ سرمایشی و گرمایشی، در نظر گرفته شده است. مسئله بسیار مهم در مورد موتورخانه، بحث فضایی است که اشغال می کنند. در ساختمان های کوچک و آنهایی که تعداد واحد کمی را در خود جای داده اند، معمولا یک اتاق با ابعاد متوسط برای تعبیه موتورخانه کافی است. اما در ساختمان هایی با مساحت زیاد (مثل هتل ها و مدارس) این موضوع متفاوت است و گاهی چند اتاق، و یا حتی یک طبقه کامل برای موتورخانه در نظر گرفته می شود. در ساختمان های بزرگ حتی ممکن است فضایی دور از ساختمان اصلی و در فضای آزاد به موتورخانه اختصاص پیدا کند.

موتورخانه از چه اجزایی تشکیل شده است؟ (تجهیزات موتورخانه)

موتورخانه عملکردی مشابه قلب انسان دارد. یعنی زمانی که ساختمان به آب گرم نیاز دارد، این آب را به بخش های مختلف ساختمان پمپاژ می کند و از این طریق موجب می شود که دمای خانه متعادل شود. مسلما انجام این کار به کارکرد منظم مجموعه ای از اجزا و تجهیزات بستگی دارد. تجهیزاتی که در ادامه آنها را معرفی کرده ایم:

۱- دیگ آب موتورخانه

این قسمت شاید مهمترین بخش از موتورخانه هر ساختمانی باشد. دیگ آب به صورت پره هایی جداگانه است که به وسیله دیگ جمع کن به یکدیگر متصل می شوند. آبی که درون دیگ گرم می شود مستقیما به رادیاتورهای داخل ساختمان می رود و برای گرم شدن واحدها مورد استفاده قرار می گیرد. مقداری از آب هم به منبع کوئل می رود و باعث گرم شدن آب درون منبع کوئل می‌ شود. اندازه دیگ آب و همچنین تعداد پره های آنها بر اساس اندازه ساختمان و احتیاج ساکنین آن به آب گرم، متفاوت خواهد بود.

۲- پمپ موتورخانه ساختمان

پمپ موتورخانه موجب انتقال آب با فشار بالا و به گردش در آوردن آب داغ در شوفاژ ها می شود. در واقع پمپ آب دریافتی از دیگ را به خط لوله انتقال می دهد و از این طریق باعث گرم شدن فضای داخلی خانه می شود.

۳- منبع کوئل موتورخانه

در سیستم هر موتورخانه ای آبی که درون دیگ گرم می شود، بعد از انتقال به منبع کوئل وارد لوله های مسی می شود که دور منبع قرار گرفته اند. آب گرم بعد از وارد شدن به این لوله ها، به صورت غیر مستقیم آب درون منبع را گرم می‌ کند. آب گرم داخل منبع کوئل نیز به واحدها می‌ رود و برای شست و شو استفاده می شود.

۴- مشعل نصب شده روی دیگ

مشعلی که روی دیگ قرار می گیرد، برای گرم کردن آب درون دیگ کاربرد دارد. به این ترتیب که با شروع کار سیستم دمای آب بالا می‌ رود و زمانی که به دمای مشخصی – که در ترموستات تعیین شده است – برسد، خاموش می‌ شود، و هنگامی‌ که دما از حد مشخصی پایین تر بیاید، مجددا شروع به کار می‌کند.

۵- منبع انبساط موتورخانه

منبع انبساط سیستم موتورخانه اکثرا در پشت بام قرار می‌ گیرد و خود به دو نوع باز و بسته تقسیم می شود. این وسیله در واقع محل نگهداری و ذخیره آب بخار شده اضافی در دیگ آب است. زمانی که آب دیگ کم شود از منبع انبساط آب به دیگ تزریق می‌ شود تا سیستم خشک کار نکند و آسیب نبیند. منبع انبساط همچنین وظیفه محافظت از لوله ها و جلوگیری از ترکیدن آنها به دلیل انبساط حجم آب در هنگام یخ زدگی را برعهده دارد.

۶- پمپ سیستم موتورخانه

از پمپ موتورخانه برای زیاد شدن فشار آب و همچنین کمک به گردش آب درون سیستم موتورخانه استفاده می‌ شود. با کمک پمپ آب در سیستم گردش می‌ کند و آب گرم درون آن مانند پمپاژ خون از سمت قلب، به گردش در می‌ آید.

۷- سختی گیر آب

نظرات کاربران سرویس موتورخانه

مسعود سلیمی

۵ از ۵

۷ خدمت انجام شده

سیدحامد قاسمی

۱۲ بهمن ۱۴۰۲

سلام ممنون از آقای سلیمی عزیز. تشریف آوردن و کار رو برامون انجام دادن. چند مورد دیگه هم که لازم دونستن برامون توضیح و رفع نقص کردن. تشکر از ایشون

بنیامین فردی

۵ از ۵

۸ خدمت انجام شده

مهناز کمیلی

۰۶ دی ۱۴۰۲

تجربه خیلی خوبی از اسپارد داشتم. کار به موقع شروع شد و سر وقت هم تموم شد. کیفیتم مناسب بود.

صادق سنگ سفیدی

۴ از ۵

۱۲ خدمت انجام شده

حسام شفاعی

۲۳ فروردین ۱۴۰۳

تا حالا از متخصصین اسپارد جز مسئولیت پذیری چیزی ندیدم. متعهد و خوش قول. خداقوت.

محمدحسین قاسمی فرد

۰ از ۵

۲ خدمت انجام شده

مهدی یاورنژاد

۱۴ بهمن ۱۴۰۲

من از بدقولی بیزارم و چقدر لذت بردم از تعهد و خوش قولی متخصص اسپارد حتما بازم سفارش ثبت میکنم

صادق سنگ سفیدی

۴ از ۵

۱۲ خدمت انجام شده

محمد مظفری

۲۵ بهمن ۱۴۰۲

رفتار متخصص هم حرفه ای بود و هم بسیار با اخلاق. احترام متقابل وجود داشت که کمتر جایی میشه دید. بسیار لذت بردم.

درخواست سرویس موتورخانه

سختی گیر آب جهت فیلتر آب شهری در موتورخانه تعبیه می شود و کارکرد اصلی اش، جلوگیری از ایجاد رسوبات در تجهیزات موتورخانه است. مخصوصا از آنجایی که آب بعضی مناطق کشورمان املاح معدنی زیادی دارد، و این املاح پس از مدتی در لوله‌ ها و وسیله‌ های موتورخانه رسوب ایجاد می‌ کنند، استفاده از سختی گیر آب در سیستم موتورخانه خانگی ضروری است.

۸- لوله ها متصل کننده اجزای موتورخانه

همانطور که از اسم آن پیدا است، این لوله ها اجزای مختلف موتورخانه را به هم وصل می‌کنند و مانند رگ های بدن، آب را درون خود به جریان می اندازند. در نظر داشته باشید که اجرای درست خدمات لوله کشی آب در موتورخانه بسیار مهم است و در صورت نداشتن دانش کافی مجری لوله کشی موتورخانه، سیستم گرمایشی به مشکل بر خواهد خورد.

بیشتر بخوانید: هزینه تعمیر موتورخانه با مالک است یا مستاجر؟

سه سیستم جدیدی که در موتورخانه های امروزی به کار می روند

در موتورخانه هایی که جدیدتر هستند و در ساختمان های امروزی به کار می روند، علاوه بر اجزایی که بالاتر توضیح دادیم، تجهیزات دیگری نیز مورد استفاده قرار می گیرند که عبارتند از:

۱- کلکتور موتورخانه

استفاده از کلکتور موتورخانه روشی نسبتا جدید برای تقسیم لوله های آب سرد و گرم در یک ساختمان است که موجب تنظیم تعادل فشار آب نسبت به تقاضای مصرف کننده می شود. با استفاده از این سیستم در موتورخانه ها، تعمیر و نگهداری تجهیزات لوله کشی، آسان و قابل دسترس می‌ گردد و هزینه تشخیص ترکیدگی لوله آب با دستگاه نیز کاهش می یابد. کلکتور موتورخانه همچنین باعث می‌ شود آب گرم و سرد به طور یکنواخت در کل تأسیسات یک ساختمان تقسیم شود. با توجه به همین این مزایا، بی جهت نیست که استفاده از کلکتور در موتورخانه های خانگی تا این حد با استقبال روبرو شده است.

۲- چیلر سیستم موتورخانه

چیلر در فرایند سرمایشی مربوط به موتورخانه نقشی اساسی دارد. این وسیله می‌ تواند دمای آب را از طریق سیکل سرمایش تا حدود ۴ تا ۸ درجه سانتی گراد بالای صفر کاهش دهد و به این ترتیب آب را خنک کند. این آب خنک شده توسط چیلر وارد فرایند سرمایش ساختمان شده و با انتقال از طریق کانال های سرمایشی به داخل ساختمان، موجب خنک شدن محیط می‌ شود. به طور کلی، چیلرها خود به دو گروه چیلر تراکمی‌ و چیلر جذبی تقسیم بندی می‌ شوند. در چیلر تراکمی که انرژی اش را از برق دریافت می کند، در ابتدا کمپرسور فشار گاز را کاهش داده و وارد کندانسور می‌ کند. سپس، گاز موجود در کندانسور به تدریج سرد شده و به مایع تبدیل می‌ شود و در نهایت وارد اپراتور شده و گرمای آبی که در نزدیکی اپراتور است را جذب کرده و آب را خنک می‌ کند.

۳- سیستم هوشمند موتورخانه

سیستم کنترل هوشمند موتورخانه (bms)، سیستمی است که از طریق آن تجهیزات داخل موتورخانه متناسب با نیاز حرارتی داخل ساختمان به کار گرفته می‌ شوند. تشخیص این نیاز از طریق سنسورهای داخل و خارج ساختمان و با توجه به شرایط محیطی توسط سیستم هوشمند انجام می گیرد، این امر باعث می شود تا علاوه بر کاهش مصرف انرژی موتورخانه، میزان استهلاک تجهیزات آن نیز کاهش یافته و درجه حرارت داخل ساختمان همیشه در حد مطلوبی تنظیم شود.

موتورخانه ساختمان مسکونی چطور کار می کند؟

اجازه دهید به زبان ساده طرز کار موتور خانه ساختمان مسکونی را توضیح دهیم:

ابتدا آب وارد شده به سیستم توسط  سختی گیر فیلتر می شود و از آن عبور کرد. این آب سپس وارد بویلر و یا چیلر می شود. آب گرم و یا سرد تولید شده در بویلر یا چیلر، در لوله های جداگانه قرار می‌ گیرد. در مرحله بعد نوبت به پمپ می رسد. همانطور که بالاتر هم گفتیم، پمپ وظیفه پمپاژ آب به تمامی لوله های آب گرم و سرد مصرفی ساختمان و سیستم های سرمایشی و گرمایشی مانند فن کویل، هواساز و شوفاژ را بر عهده دارد. در آخر نیز بعد از تامین آب سیستم های سرمایشی و گرمایشی، محیط داخلی ساختمان به‌ خوبی به دمای متعادل می رسد؛ یعنی در زمستان گرم می شود و در تابستان، سرد خواهد بود.

برای آنکه مسئله را بهتر باز کرده باشیم، در شکل زیر به شکل کامل طرز کار موتورخانه ساختمان را توضیح داده ایم:

پکیج بهتر است یا موتورخانه؟ کدام یک ترجیح دارد؟

و اما پاسخ به یک سوال مهم که خیلی از خانواده ها با آن درگیر هستند: پکیج بهتر است یا موتورخانه؟

پکیج به علت فضای کمی که اشغال می کند، در خیلی از آپارتمان های کوچک گزینه منطقی تری به نظر می رسد. البته نحوه کار پکیج و موتورخانه تقریبا به یک شکل است، تنها با این تفاوت که در موتورخانه ها از دیگ های بخار بسیار بزرگی استفاده می شود. برای حرارت دادن به این نوع دیگ ها هم باید از مشعل های متناسب با سایز آن ها استفاده کرد. در نتیجه طبیعی است که هزینه استفاده از موتورخانه به مراتب بیشتر از هزینه های پکیج باشد. از سوی دیگر روش کار با پکیج ایران رادیاتور یا هر پکیج دیگری نسبت به موتورخانه و آبگرمکن ساده تر است.

مسئله مهم دیگری که در انتخاب میان یکی از این دو موثر است، بحث مصرف انرژی است. مصرف موتورخانه بالا است. باید اذعان کنیم که میزان انرژی مصرفی در موتورخانه ساختمان مسکونی و اداری به حدی زیاد است که نمی توان آنها را با پکیج مقایسه کرد. البته گرمایی که در موتورخانه ساختمان تولید می شود بسیار بیشتر از گرمایی است که پکیج ها تامین می کنند. دقیقا به همین دلیل است که علیرغم مزایایی که پکیج نسبت به موتورخانه دارد، اما باز هم موتورخانه از طرفداران بیشتری برخوردار است. در نهایت باید گفت که انتخاب میان یکی از این دو گزینه بیشتر به سرایط زندگی و اولویت های شما بستگی دارد. پکیج از لحاظ هزینه بهینه تر است، مصرف کمتری دارد و جای کمی اشغال می کند. موتورخانه اما گرمای بسیار عالی و مطبوع فراهم می کند و که در فصل زمستان اهمیت خود را نشان می دهد. حال با توجه به امتیازهای هر یک از این دو است که باید انتخاب خود را انجام دهید.

راه اندازی موتورخانه استخر

موتورخانه استخر وظیفه گرمایش و سرمایش استخرهای سرپوشیده و روباز را بر عهده دارد. در واقع برقراری تعادل دمای آب به وسیه موتورخانه انجام می شود. به همین علت اگر می خواهید در محل سکونت یا ویلای خود استخر ایجاد کنید، حتما باید به فکر موتورخانه آن هم باشید.

موتورخانه استخر، با سیستم سرمایشی و گرمایشی خود، دمای آب استخر را در بخش‌ های جکوزی، سونا، رخت کن، راهروها، حمام، دستشویی و استخر شنا تنظیم می کند‌. این بخش خود از سه قسمت گرمایش، تصفیه آب و پمپاژ تتشکیل شده است. تجهیزات به کار رفته در موتورخانه استخر تقریبا مشابه با موتورخانه ساختمان است و شامل دیگ آب گرم، دیگ بخار، فیلتر شنی، سختی گیر، منبع کویل دار، پمپ، و شیر آلات و اتصالات است. در موتورخانه استخر علاوه بر تجهیزات لازم باید از وسایل تصفیه آب، افزودن کلر و سختی گیر آب نیز استفاده نمایید.

چند نکته مهم در مورد نگهداری از موتورخانه ساختمان

• به یاد داشته باشید که اندازه دیگ و مشعل موتورخانه حتما باید با هم تناسب داشته باشد تا بهره وری به حداکثر برسد.
• وله‌ های موتورخانه را عایق کنید و برای کنترل دما ترموستات های موضعی نصب کنید.
• می توانید موتورخانه تان را به سیستم های مدرن کنترلی مجهز کنید و آنها را در ارتباط با سیستم روشنایی و سیستم ایمنی ساختمان قرار دهید تا احتمال بروز خطرات کاهش یابد.
• حتما از ایجاد رسوب در دیگ آب موتورخانه جلوگیری کنید و هر چند ماه یکبار آن را تمیز کنید.
• مکان راه‌ اندازی موتورخانه باید در زیر زمین یا در اتاقی خارج از ساختمان در نظر گرفته شود. زیرا تجهیزات استفاده شده در موتورخانه ساختمان مسکونی هنگام کار کردن  سر و صدای زیادی تولید می‌ کنند و اگر با محل سکونت افراد فاصله نداشته باشند، آرامش را از محیط سلب می کنند.
• توجه داشته باشید که وجود دریچه تهویه هوا در موتورخانه خانگی الزامی است. این دریچه مانع از گرم شدن دستگاه‌ ها می‌ شود و فضا را ایمن می کند.

چطور می توانیم مشکلات بوجود آمده در موتورخانه خانگی را برطرف کنیم؟

یکی از مهمترین مشکلاتی که تقریبا همه موتورخانه ها دارند، نحوه رفع ایراد تاسیسات و تعمیرات اجزای مختلف آنها است. شکی نیست که کار کردن با بخش های مختلف موتورخانه دشوار است و ما هر چقدر هم که در مطالبی اینچنینی در مورد اجزای موتورخانه ساختمان و نحوه عملکرد آنها توضیح دهیم، باز هم نمی توانیم این تضمین را به شما بدهیم که بتوانید مشکلات بوجود آمده در موتورخانه ساختمان را خودتان برطرف کنید. در واقع برعکس پکیج که خیلی افراد سعی می کنند خودشان مشکلاتش را حل کنند، در مورد موتورخانه بحث جدی تر است و در صورت خرابی آن حتما باید از یک تکنسین حرفه ای کمک گرفت.

ما به خوبی آگاهی داریم که پیدا کردن یک تکنسین ماهر و زبده که دستمزد منصفانه ای را هم بابت تعمیرات و سرویس موتورخانه دریافت کند، کار سختی است. به همین خاطر بهترین متخصصین را در اسپارد گلچین کرده ایم تا با خیال راحت بتوانید درخواست تعمیر موتورخانه تهران و کرج را به صورت شبانه روزی ثبت نمایید. تکنسین های اسپارد بعد از بررسی سفارش شما، در اسرع وقت در محل حاضر می شوند و مشکلات موتورخانه را برطرف می کنند.